Εγκληματικές καταστροφές και διαστρέβλωση της πολιτιστικής κληρονομιάς και των ιστορικών πηγών του Πλωμαρίου

Εγκληματικές καταστροφές και διαστρεβλώσει της πολιτιστικής κληρονομιάς και των ιστορικών πηγών του Πλωμαρίου μας Προαναγγελία των όσων θ' ακολουθούσαν διαβάζουμε στην εφημερίδα Εμπρός, της Τετάρτης 10 Σεπτεμβρίου 2014, σελ. 5, ρεπορτάζ της Ανθής Παζιάνου. Τίτλοι: Σε “ανασκαφές” πρέπει να προχωρήσει ο αντιδήμαρχος Πλωμαρίου. Μια χωματερή ...θυμίζει δημαρχείο.

Στις 18 Οκτωβρίου 2014, Σάββατο, μεταξύ και άλλων, φυλλομέτρησα στέλεχος ληξιαρχικών πράξεων θανάτου της 10ετίας 1910-1920. Ονόματα θανόντων και από τη Μικρά Ασία, που εγκαταστάθηκαν στον Πλωμάρι ίσως μετά από τον πρώτο διωγμό. Άραγε έχουν ψηφιοποιηθεί; Βρέθηκαν πεταμένα στα σκουπίδια, στη χωματερή, μέσα σε μεγάλη μαύρη σακούλα σκουπιδιών. Περισσότερα εντέλει. Ο καλός χτίστης πρέπει να΄ναι πρώτα-πρώτα καλός γκρεμιστής, βροντοφωνάζει ο Κωστής Παλαμάς.

Το Πλωμάρι μας, ύστερα από την άνθιση του, δεν ευτύχησε να έχει τέτοιο χτίστη. Τού’ τυχαν ελάχιστοι επιτυχημένοι και πλείστοι όσοι αποτυχημένοι διαχειριστές των ενδιαφερόντων και των συμφερόντων του. Κατέστρεψαν κάθε τι αξιόλογο και τσιμπεντοποίησαν το ιδιαίτερα δομημένο περιβάλλον του. Βρύσες και νερόμυλοι γκρεμίστηκαν, εξαφανίστηκαν ή και παραμορφώθηκαν. Το μικρό, ζεστό και επιβλητικό στην απλότητά του εκκλησάκι της Παναγιάς στα Κουτρούλια γκρεμίστηκε και ξαναχτίστηκε ένα φανταχτερό μεγαλύτερο, το σημερινό. Έβαλαν μέσα και μια επιγραφή που μας πληροφορεί ότι χτίστηκε το 1955 και ανακαινίστηκε το 1956 από τους… «Δοξάστε τους». Τι ήταν πριν το 1955; Μόνο όσοι ακόμα, μεσήλικες και μεγαλύτεροι, ζουν το γνωρίζουν. Οι νεώτεροι μαθαίνουν αυτά που διαβάζουν. Αποσιωπήθηκε το χθες, μ’ άλλα λόγια. Κόπηκαν οι ρίζες.

Η ίδια τακτική και με το από τη 10ετία του 1930 υπάρχον Γυμνάσιό μας. Η μαρμάρινη πλάκα μας πληροφορεί ότι χτίστηκε το 2006. Καλούμε το Μητροπολίτη Μυτιλήνης, Ερεσού και Πλωμαρίου ν’ αποκαταστήσει την αλήθεια για το εκκλησάκι της Παναγίας στα Κουτρούλια και το Δήμαρχο Λέσβου για το Γυμνάσιο. Να πετάξει στα σκουπίδια την ψευτοεπιγραφή και ν’ αναρτήσει την αλήθεια. Και κάτι άλλο για τα Κουτρούλια. Κατά τις εργασίες ξαναχτισίματος του ναΐσκου, το 1955, βρέθηκαν αρχαιότητες. Σε μια πλάκα η επιγραφή έλεγε: Αμύντας Αριστάρχου Χριστώ Χαίρε. Που πήγαν την πλάκα αυτή και ό,τι άλλο; Ας επέμβει η Αρχαιολογική Υπηρεσία Μυτιλήνης. Η επιγραφή ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΝ ΒΕΝΙΑΜΙΝ Ο ΛΕΣΒΙΟΣ, πάνω από το καφενείο Κοτζαμάνη εξαφανίστηκε. Με τα διασωθέντα βιβλία του μεταφέρθηκε, σχετικώς πρόσφατα, και το «ΒΕΝΙΑΜΙΝ Ο ΛΕΣΒΙΟΣ» 1978, στην από του 1901 ΛΕΣΧΗ ΠΛΩΜΑΡΙΟΥ. Έτσι η ΛΕΣΧΗ «κληρονομικώ δικαίω» φέρεται να είναι σωματείο από του 1878. Είναι ή δεν είναι διαστρέβλωση της πραγματικότητας και του χθες του Πλωμαρίου μας;

Απαιτείται να ξαναγραφτεί στην πρόσοψη του κτιρίου η επιγραφή ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΝ ΒΕΝΙΑΜΙΝ Ο ΛΕΣΒΙΟΣ, κι ας είναι, όσο θα είναι, η αίθουσα μουσειακός χώρος. Ομοίως , σ’ έναν από τους τοίχους του σημερινού μαγαζιού των Μανέτα σιγοσβήνει η επιγραφή «ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΝΑΤΟΛΗΣ». Εκεί ήταν το υποκατάστημα της τράπεζας αυτής, που τα κεντρικά ήταν στη Σμύρνη, όταν και εκεί και στο Πλωμάρι ανθούσε ο Ελληνισμός. Χρειάζεται να διασωθεί η επιγραφή. Το Πλωμάρι μας είχε και αίθουσα θεάτρου, όμοια αλλά μικρότερη αυτής στην Ερμούπολη της Σύρου. Οι βέβηλοι την κατέστρεψαν. Στη θέση της έβαλαν το σημερινό τσιμεντοκατασκεύασμα ανάμεσα στα καφενεία ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΕΙΟΝ και ΚΡΥΣΤΑΛ (τότε Αυτουσμή και τώρα ΜΑΡΚΕΤ Καμπάννη). Δηλαδή εκεί όπου ο φούρνος κι επάνω γραφεία. Εκεί τότε μεταφέρθηκαν τα γραφεία του Δήμου, για να γκρεμιστεί η Παπαγεώργειος Αγορά. Πόσοι ξέρουν για το θέατρο αυτό; Η πλατεία του και οι εξώστες του υποδέχονταν τους θεατρόφιλους Πλωμαρίτες σε αναπαυτικά βελούδινα καθίσματα, ενώ μπροστά, προς τη μεριά της θάλασσας, ήταν η σκηνή. Αυτό ήταν το Πλωμαρί μας πριν από την έλευση των βανδάλων. Και στην Ερμούπολη θέλησαν να καταστρέψουν το θέατρο. Όμως βρέθηκαν άνθρωποι. Φύλαξαν και διατήρησαν τα πάντα. Κι όταν έφυγαν οι καταστροφείς ξαναστήθηκε το θέατρο και τώρα κοσμεί και πάλι την πόλη. Τ’ ακούτε παλιοί και νεώτεροι Πλωμαρίτες; Φαντάζεστε να υπήρχε το θέατρο αυτό; Θα το είχαμε αν δεν είχαν καταστρέψει την επίπλωση.

Ακολούθησε το γκρέμισμα του κτιρίου των αδελφών Παπαγεωργίου, αυτό το θαυμάσιο συγκρότημα γραφείων και καταστημάτων, με το τεράστιο ρολόι και σήκωσαν στη θέση του αυτό το τσιμεντένιο εξάμβλωμα. Τσιμεντοποίησαν τον περιβάλλοντα χώρο της Παναγίας της Κρυφτής, αντί με το ίδιο πέτρωμα να προεκτείνουν την σπηλιά και να δημιουργήσουν ό,τι απαιτείται, σεβόμενοι και προσανατολιζόμενοι στο πέτρινο περιβάλλον, μέχρι και την προβλήτα, που την έκαναν τσιμεντένια, αντί για πέτρινη. Κι ερχόμαστε στο σήμερα, στο εν γένει αρχειακό υλικό του Πλωμαρίου και όλων των άλλων Πλωμαριτοχωριών, από της εποχής της Οθωμανικής κατοχής μέχρι και σήμερα. Σύμφωνα με τις φήμες, ό,τι «εμπόδιζε», κατά καιρούς, έχει πεταχτεί στα σκουπίδια και ήδη κάποιο απ’ αυτό βρίσκεται στα χέρια συλλεκτών ή άμεσα ενδιαφερόμενων, ως οικογενειακά τους κειμήλια.

Τα ίδια συνέβησαν και πρόσφατα. Τώρα όμως, δεν είναι φήμες, είναι γεγονότα. Στ’ όνομα της καθαριότητας του πρώην Δημοτικού καταστήματος Πλωμαρίου, όπως γράφτηκε στην αρχή σε ρεπορτάζ της εφημερίδας Εμπρός, Αρχεία, από την 10ετία του 1910, ίσως και προηγουμένων ετών, τσουβαλιάστηκαν σε μεγάλες μαύρες πλαστικές σακούλες των σκουπιδιών και μεταφέρθηκαν στην αλάνα πίσω από τη γνωστή θέση ESSO PAPAS και στην καταργημένη χωματερή στο βουνό. Έγιναν αρμοδίως προσωπικές παραστάσεις και ζητήθηκε φορτικά η διάσωση του υλικού, ώστε να παραδοθεί στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, παράρτημα Μυτιλήνης. Δυστυχώς επιδείχτηκε αδιαφορία.

Η ανευθυνότητα στο αποκορύφωμά της. Και το χειρότερο! Περί την μεσημβρία της 8ης Νοεμβρίου 2014, ακούστηκαν σειρήνες του Πυροσβεστικού Κλιμακίου Πλωμαρίου, οχήματα του οποίου κατευθύνονταν στο “Esso Papas”. Τι είχε συμβεί; Έβαλαν φωτιά και κατέκαυσαν τα’ αρχεία, μαζί με άλλα σκουπίδια. Στους παλαιοπώλες λοιπόν τ’ Αρχεία τα προηγούμενα χρόνια και τώρα στην πυρά, για να μην υπάρχει απόδειξη αυτών που πετάχτηκαν. Μέχρις εκεί άραγε πάει το μυαλό, αν θελήσουμε να αιτιολογήσουμε την δια πυράς εξαφάνιση των αποδεδειγμένων; Καλούνται τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, ο Δήμαρχος Λέσβου και η Εισαγγελία Πρωτοδικών Μυτιλήνης να επιληφθούν κατά την αρμοδιότητά τους, ώστε το ανοσιούργημα αυτό να μην λησμονηθεί.

Πλωμάρι, Δεκέμβριος 2014 Στρατής Ψαρράς του Κωνσταντίνου Αρχιπλοίαρχος ΔΙΚ. Π.Ν. ε.α. και Δικηγόρος συνταξιούχος.