Kατανοώντας τους εφήβους

Γράφει η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου * Είναι γεγονός ότι η εφηβεία αποτελεί μια δύσκολη περίοδο για παιδιά και γονείς. Είναι περίοδος γεμάτη συγκρούσεις. Και γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί το βασικό χαρακτηριστικό της εφηβικής περιόδου είναι οι αλλαγές που συμβαίνουν στο παιδί σε επίπεδο σωματικό, γνωστικό και συναισθηματικό.

Σε ψυχολογικό επίπεδο, η είσοδος στην εφηβεία σημαίνει εγκατάλειψη της παιδικής ηλικίας και οτιδήποτε, θετικού ή αρνητικού, σχετίζεται με αυτήν. Σημαίνει εγκατάλειψη της ανεμελιάς, της ανευθυνότητας, της σιγουριάς, της αναζήτησης υπερπροστασίας και ασφάλειας, της υπερβολικής προσκόλλησης στους γονείς, αλλά και του υπερβολικού ελέγχου από αυτούς.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, οι συγκεκριμένες αλλαγές επιζητούνται από τον ίδιο τον έφηβο, αλλά επιβάλλονται και από το περιβάλλον ή την κοινωνία γενικότερα, η οποία ζητά από αυτόν να εγκαταλείψει τις παιδικές συμπεριφορές. Είναι μεγάλες, λοιπόν, οι συγκρούσεις που προκαλούνται στο έφηβο παιδί και οφείλετε να το κατανοήσετε αυτό ώστε να αντιληφθείτε καλύτερα τις πιθανές εκρήξεις στη συμπεριφορά του ή την απομόνωσή του. Νιώθει ότι κανένας δεν τον καταλαβαίνει. Και αυτό μάλλον ισχύει. Δεν είναι πάντα εύκολο για τους γονείς και για τους γύρω να κατανοήσουν βαθιά ότι απέναντι τους έχουν ακόμη ένα παιδί με το σώμα ενός εφήβου που τείνει προς την ενήλικη ζωή.
Ο έφηβος πρέπει να απαρνηθεί την εικόνα του παιδιού που είχε σχηματίσει μέσα του και του χρησίμευε για πολύ καιρό ως εσωτερική πυξίδα στη ζωή του. Πρέπει, εν μέρει, να απαρνηθεί τους τρόπους αντίδρασης, τις συμπεριφορές και τις κατακτήσεις που είχε επιτύχει ως εκείνη τη στιγμή.

Μια συνηθισμένη φράση που ακούγεται πολύ από τους γονείς προς τα έφηβα παιδιά τους, είναι η εξής: «Δεν είσαι πια παιδί και άρα δεν μπορείς να φέρεσαι έτσι». Και αυτό συμβαίνει γιατί θεωρητικά οι σωματικές αλλαγές θα έπρεπε να σηματοδοτούν και τις αλλαγές στη συμπεριφορά. Αυτό αναμένουν οι γονείς και γι’ αυτό ουσιαστικά εκνευρίζονται μαζί τους. Σε πλήθος περιπτώσεων, όμως, η σωματική αλλαγή και ωρίμανση δεν ακολουθείται ή δεν συντονίζεται πλήρως με τη συναισθηματική και κοινωνική ωρίμανση του εφήβου. Είναι χαρακτηριστική η «ασυμφωνία» που εκπέμπουν στον περίγυρο οι  σωματικά ώριμοι έφηβοι, οι οποίοι ψυχολογικά παραμένουν παιδιά και παρουσιάζουν ανώριμη και παιδιαρώδη συμπεριφορά. Ο έφηβος δεν μπορεί πλέον να λειτουργεί ως παιδί, διότι αυτή η στάση προκαλεί ασυμφωνία και εσωτερικές συγκρούσεις στην ίδια την εικόνα του εαυτού του, ως νέου πλέον ατόμου, που βαδίζει προς την ενηλικίωση. Πολλές φορές βέβαια ο έφηβος δεν αντιλαμβάνεται ότι δεν έχει ξεπεράσει τις παιδικές του ανάγκες και εξακολουθεί να λειτουργεί εσωτερικά ως παιδί.

Η στάση των γονιών…...

Όταν το παιδί είναι μικρό, ο γονιός μπορεί να αρκεστεί στον προστατευτικό του ρόλο. Στην εφηβεία του, όμως, πρέπει να παρατηρεί διακριτικά και να επεμβαίνει υποστηρικτικά και κατευναστικά όταν χρειάζεται, χωρίς τις υπερευαισθησίες και τους «αρρωστημένους» συναισθηματισμούς που υιοθετούν πολλοί γονείς όταν δεν μπορούν να επιβληθούν στο παιδί τους.
Ο γονέας πρέπει να είναι ο εαυτός του , αποφεύγοντας τις υπερβολές και απλά πιστεύοντας ότι τα πράγματα μπορούν να καλυτερεύσουν, είτε με τη δική τους συμβολή, είτε με τη βοήθεια ενός ειδικού.
Άλλωστε, ο γονέας γίνεται, δε γεννιέται. Διαμορφώνεται μέσα από την καθημερινή σχέση και τη δυναμική αλληλεπίδραση με την αναπτυσσόμενη προσωπικότητα.

* Η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου είναι Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια παιδιών- εφήβων- ενηλίκων, και εξειδικευμένη στη Νόσο Alzheimer. Εργάζεται στο δικό της Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας «Ψυχή & Λόγος» στην οδό Καβέτσου 13, Μυτιλήνη. Τηλέφωνο επικοινωνίας

: 2251104284.  Περισσότερες πληροφορίες στο eirinichatzianagnostou.blogspot.gr

Η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου  αρθρογραφεί κάθε δεύτερη Δευτέρα στο Lesvosnews.net