Οι αγχώδεις διαταραχές στα παιδιά και στους εφήβους

Γράφει η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου * Θα πρέπει πρώτα να ορίσουμε τι είναι το άγχος, ώστε να μπορέσουμε έπειτα να κατανοήσουμε ποια είναι η διαταραχή αυτού. «Άγχος», λοιπόν, είναι ένα δυσάρεστο και διάχυτο αίσθημα ανησυχίας που προκύπτει σαν απάντηση σε επικείμενη απειλή άγνωστης ή μη αναγνωρίσιμης αιτιολογίας. Ένα σινιάλο σε ένα κίνδυνο άγνωστο. Τις περισσότερες φορές η κατάσταση αυτή συνοδεύεται από σωματικά ενοχλήματα, αφού το σώμα προετοιμάζεται για να αντιμετωπίζει αυτή την «επικείμενη απειλή».

 Το άγχος είναι ένα συναίσθημα λειτουργικό και με σημαντική προσαρμοστική αξία αφού μας θέτει σε ετοιμότητα και μας κινητοποιεί να αντιμετωπίσουμε την απειλητική κατάσταση που μας δημιούργησε το άγχος. Για παράδειγμα, ένας μαθητής που αγχώνεται σε βαθμό φυσιολογικό για το αυριανό του διαγώνισμα, θα κινητοποιηθεί από το συναίσθημα αυτό και θα διαβάσει περισσότερο. Σ΄ αυτή την περίπτωση, το άγχος είναι ένα φυσιολογικό παροδικό συναίσθημα με προσαρμοστική αξία. Αντιθέτως, αν το άγχος αυτό είναι παρατεταμένο και υπερβολικό σε ένταση, τότε θα αποδιοργανωθεί και δεν θα καταφέρει να διαβάσει και να αποδώσει.

Το άγχος, λοιπόν, κρίνεται ως παθολογικό όταν είναι μεγαλύτερης έντασης ή/και διάρκειας απ’ ότι συνήθως, ανάλογα με τις συνθήκες που το πυροδότησαν και όταν οδηγεί σε μείωση της ακαδημαικής, κοινωνικής και διαπροσωπικής λειτουργικότητας του παιδιού. Σημαντικό κριτήριο αποτελεί ο βαθμός δυσφορίας που προκαλείται στο παιδί και η επίδραση στη λειτουργικότητα του στο σχολικό και κοινωνικό του περιβάλλον και όταν διαταράσσονται οι καθημερινές δραστηριότητες λόγω της αποφυγής των συνθηκών που προκαλούν το άγχος. Σημαντικό είναι να παρατηρείτε για τυχόν ανερμήνευτες σωματικές ενοχλήσεις, που δεν είναι συμπτώματα κάποιας ιατρικής κατάστασης, αλλά σημάδια άγχους.

Μεγάλη σημασία έχει το εάν το παιδί επανέρχεται στη φυσιολογική του κατάσταση, χωρίς εκδηλώσεις άγχους, μετά την απομάκρυνση από την κατάσταση κινδύνου. Για παράδειγμα, φυσιολογικά ένα μικρό παιδί αντιδρά με άγχος αποχωρισμού όταν είναι μακριά από τη μητέρα του. Είναι όμως παθολογικό να διατηρείται αυτό το άγχος για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την επιστροφή της μητέρας και την παροχή φροντίδας από αυτήν.

Οι αγχώδεις διαταραχές είναι κοινές σε παιδιά και ενήλικες, ωστόσο υπάρχουν μερικές διαφοροποιήσεις:

• Στα παιδιά το άγχος μπορεί να εκφράζεται με κλάματα, νευρικότητα και προσκόλληση.
• Σε αντίθεση με τους ενήλικες, τα παιδιά δεν απαιτείται να αναγνωρίζουν ότι οι φόβοι τους είναι υπερβολικοί ή παράλογοι.
• Τα συμπτώματα είναι λιγότερο ευδιάκριτα και λιγότερο δυσφορικά σε σχέση με τους ενήλικες.
• Τα παιδιά δεν συνειδητοποιούν το άγχος τους και δεν έχουν τη λεκτική ικανότητα να εκφράσουν τις ανησυχίες τους.

Αν βλέπετε τους τελευταίους μήνες το παιδί σας να είναι φοβισμένο, ευερέθιστο, νευρικό, απρόσεκτο, αφηρημένο, ανήσυχο, αποσυρμένο, σφιγμένο, ευέξαπτο, να έχει δυσκολίες συγκέντρωσης ή σωματικές ενοχλήσεις όπως ταχυκαρδία, δύσπνοια, ζάλη, πονοκεφάλους, εφίδρωση κ.ά., τότε να έχετε κατά νου ότι όλα τα παραπάνω αποτελούν συμπτώματα άγχους, αφού αποκλεισθεί το ενδεχόμενο να είναι συμπτώματα κάποιας άλλης ιατρικής κατάστασης. Η ψυχοθεραπεία έχει πολύ σημαντικά αποτελέσματα και σε κάποιες περιπτώσεις απαιτείται φαρμακευτική αγωγή.

* Η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου είναι Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια παιδιών- εφήβων- ενηλίκων, και εξειδικευμένη στη Νόσο Alzheimer. Εργάζεται στο δικό της Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας «Ψυχή & Λόγος» στην οδό Καβέτσου 13, Μυτιλήνη. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2251104284. Περισσότερες πληροφορίες στο eirinichatzianagnostou.blogspot.gr

Η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου αρθρογραφεί κάθε δεύτερη Δευτέρα στο Lesvosnews.net