Δήμος Αβδελιώδης: Το κράτος μας θα μείνει υποδουλωμένο γιατί είναι τέτοια πλέον η φύση της ιδεολογίας μας

Δήμος Αβδελιώδης:

“Το κράτος μας θα μείνει για πάντα υποδουλωμένο γιατί είναι τέτοια πλέον η φύση της ιδεολογίας μας”

Βρισκόμαστε λίγες μόλις ημέρες πριν τα φώτα του Αρχαίου Θεάτρου Μυτιλήνης ανάψουν και η σκηνή του υποδεχτεί τους συντελεστές μιας παράστασης που μας φέρνει αντιμέτωπους με τη διττή όψη του εαυτού μας. Συνοδοιπόρος μας σε αυτό το υπαρξιακό ταξίδι, ο σκηνοθέτης της παράστασης “Γυναίκα της Ζάκυθος”, κ.Δήμος Αβδελιώδης, που μοιράστηκε μαζί μας τις σκέψεις του για την Τέχνη, το θέατρο, την Ελλάδα, τη δεινή οικονομική μας θέση και την τάση μας να ρέπουμε προς τον “ωχαδερφισμό”, πληρώνοντας καθημερινά το τίμημα. “Έχουμε μάθει να μεταθέτουμε αλλού τις ευθύνες για τα δικά μας πεπραγμένα”, δηλώνει προσθέτοντας ότι “παραμένουμε μια βάρβαρη και απολίτιστη χώρα, ενώ διαθέτουμε τα πιο αστραφτερά μυαλά”. Αυτό που χρειάζεται, είναι να “αλλάξουμε πρώτα τον εαυτό μας και να “ξεφοβηθούμε”, γιατί “όταν συμβεί αυτό, παύει να έχει ισχύ το παράλογο και ο φόβος και μπορούμε να απολαύσουμε τη ζωή μας στο έπακρο”. Και κάτι μας λέει, ότι είναι αλήθεια. Πέρα για πέρα.

Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά για το Lesvosnews.net

Την Τρίτη, 19 Αυγούστου, θα παρακολουθήσουμε στο Αρχαίο Θέατρο Μυτιλήνης, την παράσταση “Γυναίκα της Ζάκυθος”, βασισμένη στο έργο του Διονυσίου Σολωμού, στην οποία υπογράφετε τη σκηνοθεσία. Ποια είναι τα κυρίαρχα μηνύματα που φιλοδοξεί να μεταφέρει στο κοινό η εν λόγω παράσταση;

Η “Γυναίκα της Ζάκυθος”, ξεκίνησε το ταξίδι της από τις 21/6, στο Αρχαίο Θέατρο της Ερέτριας, στη συνέχεια παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες και κατόπιν συνεχίστηκε η παρουσίασή της σε όλα τα διαμερίσματα της Ελλάδας στα πλαίσια μιας περιοδείας η οποία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Τόσο το κοινό, όσο και οι κριτικοί, κατανόησαν ότι πρόκειται για ένα μυσταγωγικό και γοητευτικό έργο που έχει σαν σκοπό όχι να μνημονεύσει το Διονύσιο Σολωμό, αλλά να μας ωθήσει να καρπωθούμε εμείς κάτι ουσιαστικό από το λόγο του. Πρόκειται για ένα κείμενο που αναδεικνύει τη ρομαντική πλευρά του εθνικού μας ποιητή, όπου λαμβάνει χώρα μια ανίχνευση στο χώρο του κακού και του σκοταδιού και δίνονται απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα, όπως το γιατί φοβόμαστε και πώς αντιμετωπίζουμε το φόβο γενικότερα στη ζωή μας. Η προβληματική και η πεμπτουσία του έργου έγκειται στην κατανόηση της φύσης του κακού, αυτού που μας παραλύει και μας εμποδίζει να προχωρήσουμε απολαμβάνοντας τη ζωή στο έπακρο.

Με καταγωγή από τη Χίο και έχοντας διατελέσει στο παρελθόν καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Βορείου Αιγαίου, κατά πόσο πιστεύετε ότι τα νησιά της περιοχής έχουν την ευκαιρία να γίνονται κοινωνοί πολιτιστικών εκδηλώσεων και δρωμένων στο χώρο της Τέχνης κατά τη διάρκεια όλου του έτους;

Αυτό είναι κάτι το οποίο αντιμετώπιζα πολύ συχνά και κατά τη θητεία μου ως καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Βορείου Αιγαίου και οφείλεται κυρίως στο ότι οι θεσμικοί άρχοντες δεν δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα σε αυτόν τον τομέα διότι θεωρούν ότι κάτι τέτοιο, στην εποχή που διανύουμε, είναι μια περιττή πολυτέλεια. Μα ιδίως σε αυτήν την ιστορική περίοδο και συγκυρία είναι αναγκαίο περισσότερο από ποτέ να δώσουμε σημασία στην προώθηση του πολιτισμού. Αλλοτριωθήκαμε σαν έθνος και σαν άνθρωποι επειδή δεν υπάρχει πολιτισμός. Η Ελλάδα, η χώρα μας, διαθέτει τα πιο αστραφτερά μυαλά λόγω της ιδιαίτερης ενέργειας και του φωτός που διαθέτει ο τόπος μας. Εδώ γεννήθηκε η φιλοσοφία κι όμως λόγω της κακής θεμελίωσης της ιδέας του κράτους, της ιδιοτέλειας και της επιθυμίας για εξουδετέρωση της δράσης και της μετατροπής μας σε αμαθείς και ανόητους, η προώθηση και η καλλιέργεια του ιδεώδους του πολιτισμού πραγματοποιείται μόνο από μονάδες και ιδιωτικές πρωτοβουλίες. Αντί να πέσουν τα εμπόδια στην επικοινωνία και να δοκιμάσουμε το διαφορετικό δίνοντας το βήμα σε θεατρικές παραστάσεις και δρώμενα που προάγουν το δημόσιο συμφέρον προωθούνται παραστάσεις με έντονο το στοιχείο του ναρκισσισμού χωρίς κανένα νόημα. Δυστυχώς, παραμένουμε μια βάρβαρη και απολίτιστη χώρα, όπου τα βάζουμε ακόμη και σήμερα με αδέσποτα σκυλιά, με τα άτομα με ιδιαίτερες ανάγκες και με το περιβάλλον, που το κακοποιούμε ανελέητα. Λυπάμαι που το λέω, αλλά το κράτος μας θα μείνει για πάντα υποδουλωμένο γιατί είναι τέτοια πλέον η φύση της ιδεολογίας που μας διακατέχει σε όλους τους τομείς της ζωής μας.

Στη συγκεκριμένη θεατρική παράσταση συνεργάζεστε με το Ελληνικό Φεστιβάλ, το σωματείο Διάζωμα και τις κατά τόπους Εφορείες Αρχαιοτήτων μέσα στα πλαίσια της υλοποίησης της ιδέας της επαναλειτουργίας αρχαίων θεάτρων ανά την Ελλάδα. Κατά πόσο είναι κάτι τέτοιο εφικτό δεδομένων των οικονομικών συνθηκών που επικρατούν αυτή τη στιγμή στη χώρα μας;

Δυστυχώς τη φετινή χρονιά δεν δόθηκε η δυνατότητα να χρηματοδοτηθεί αυτή μας η προσπάθεια από το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, διότι κόπηκαν 700.000 ευρώ από το αρμόδιο Υπουργείο και έτσι λόγω της συγκεκριμένης έλλειψης "επλήγησαν" κάποιες παραγωγές μεταξύ των οποίων και η δική μας. Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι η παράστασή μας τελεί υπό την αιγίδα του Φεστιβάλ, κάτι που είναι πολύ σημαντικό και μας ευχαριστεί ιδιαίτερα. Ως εκ τούτου, όλη η παράσταση στηρίχθηκε και υλοποιήθηκε χάρη στην καθοριστική συμβολή ενός ιδιαίτερα φιλότεχνου συναδέλφου, του κ.Σταύρου Μπένου, ο οποίος προέρχεται από το χώρο της πολιτικής έχοντας διατελέσει πρώην υπουργός και δήμαρχος Καλαμάτας και ο οποίος σήμερα είναι πρόεδρος του σωματείου “Διάζωμα”, που έχει σαν στόχο την προστασία και την ανάδειξη των αρχαίων χώρων θέασης και ακρόασης στη χώρα μας. Χωρίς εκείνον δεν θα ήταν εφικτό να ανέβει η συγκεκριμένη παράσταση. Το ότι έχουμε τη δυνατότητα να παρουσιάσουμε στο κοινό το έργο αυτό, οφείλεται αποκλειστικά στη δική του συμβολή.

Mε το έργο αυτό, ο Διονύσιος Σολωμός αφήνει το φως και ανιχνεύει το σκοτάδι, διαβάζουμε στο σχετικό δελτίο Τύπου της παράστασης. Αλήθεια, πόσο θάρρος απαιτεί μια τέτοια ενέργεια εκ μέρους του ανθρώπου και πόσο συχνά είμαστε διατεθειμένοι να κοιτάξουμε κατάματα το σκοτάδι προκειμένου να ανακαλύψουμε το κρυμμένο φως εντός μας;

Ακριβώς αυτή η προβληματική τέθηκε μπροστά στον Διονύσιο Σολωμό και με όχημα το πνεύμα του μπορούμε να μπούμε σταδιακά στη διαδικασία και μέσα από την κεντρική ηρωίδα της παράστασης να κατανοήσουμε την πορεία του ανθρώπου προς το φως. Το συγκεκριμένο έργο δεν ανήκει στο είδος της σάτιρας, δεν πρόκειται για σατιρικό λόγο, αλλά για έναν προβληματισμό του ποιητή πάνω στο αντικείμενο του κακού και στην προσπάθειά του να το ερμηνεύσει και να το κατανοήσει. Από τη στιγμή που καταλαβαίνεις τη φύση του κακού και όσα αυτό πρεσβεύει, αυτομάτως παύει να υφίσταται, γίνεται σκόνη, εξαφανίζεται, διότι πλέον μπορείς και το διαχειρίζεσαι. Δεν υπάρχει το στοιχείο της λογικής κάτω από το κακό. Απεναντίας πρόκειται για μια διαστροφή στη σκέψη, που οφείλεις σιγά-σιγά να ξεδιαλύνεις για να ζήσεις με γαλήνη στην ψυχή. Δεν πρέπει κανείς να φοβάται, ούτε και να στέκεται παθητικά απέναντι στο στοιχείο του φόβου, γιατί έτσι τον τροφοδοτεί περαιτέρω και τον διαιωνίζει. Ο φόβος είναι μια φούσκα κατασκευασμένη από το ψέμα με σκοπό τον αποπροσανατολισμό και την αποχαύνωση του ανθρώπου έτσι ώστε σταδιακά να παραλύσει και να γίνει έρμαιο μιας κατάστασης που στερείται λογικής. Όταν ξεφοβηθείς, παύει να έχει ισχύ το παράλογο και ο φόβος.

“Το έργο ανιχνεύει τις αιτίες της κακοδαιμονίας και της διχόνοιας σαν ζητήματα βαθιάς άγνοιας και αδυναμίας πρωτίστως ημών των ιδίων”, αναφέρετε στην περιγραφή του έργου. Κατ’επέκταση, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι κάτι αντίστοιχο συνέβη τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας σε πολιτικό, ατομικό και συλλογικό επίπεδο;

Είναι γεγονός ότι έχουμε μάθει να μεταθέτουμε αλλού τις ευθύνες για τα δικά μας πεπραγμένα αναζητώντας την αιτία του κακού σε εξωγενείς παράγοντες και καταστάσεις. Φαίνεται, όμως ότι μάλλον εθελοτυφλούμε ή αγνοούμε το δικό μας μερίδιο ευθύνης στη διαμόρφωση της οποιασδήποτε δεινής θέσης στην οποία κατά καιρούς βρισκόμαστε, είτε ως μονάδες, είτε ως ομάδα. Έχουμε την τάση να κρίνουμε από έξω ως παρατηρητές και βέβαια εκ του ασφαλούς χωρίς να σκεφτούμε ότι για να συντελεστεί η όποια αλλαγή, θα πρέπει ο καθένας μας να ξεκινήσει την προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση πρώτα από τον εαυτό του, από μέσα του έτσι ώστε μετά να επεκταθεί και στον κόσμο που μας περιβάλλει.

Ποιό ρόλο διαδραματίζει η γυναίκα στο έργο αυτό του εθνικού μας ποιητή, την οποία ενσαρκώνει η γνωστή ηθοποιός Όλια Λαζαρίδου; Ως ποιό σημείο ευθύνεται η ίδια και οι ενέργειές της για τη διαμόρφωση της έννομης τάξης στην κοινωνία και στη ζωή της γενικότερα;

Ο Σολωμός σχεδίασε και άρχισε να γράφει το έργο το 1826 στη Ζάκυνθο, βλέποντας με συναισθήματα πόνου και απέραντης συμπάθειας τις προσφυγοπούλες, γυναίκες από το πολιορκημένο Μεσολόγγι-που επαιτούσαν ζητώντας τρόφιμα και χρήματα για τους έγκλειστους άνδρες τους-να αντιμετωπίζουν κατάμουτρα τη λεκτική βία, την προσβολή και την ταπείνωση από μια δύσμορφη, εξαθλιωμένη γυναίκα. Το συγκεκριμένο περιστατικό τον έκανε να σοκαριστεί και να “παγώσει” και έτσι ξεκίνησε να ξεδιπλώνει την πλοκή του έργου σε μια προσπάθειά του να καταλάβει τι ακριβώς ήταν αυτό που τον τρόμαξε. Επιχειρεί να μπει στην ψυχή αυτής της γυναίκας διαπιστώνοντας ότι στην ουσία πρόκειται για ένα αξιοθρήνητο πλάσμα χωρίς συγκροτημένη σκέψη και γνώση διαχείρισης του λόγου, που εξέπεμπε το κακό με κάθε της κίνηση και πάλευε με την εσωτερική σύγχυση και το χάος στην ψυχή. Από την άλλη πλευρά, προς το τέλος της παράστασης, ο ποιητής με το λόγο του προσπαθεί να την κατανοήσει και να τη συγχωρέσει, όταν συνειδητοποιεί ότι πρόκειται για ένα πλάσμα φοβισμένο, που το μόνο που χρειάζεται για να ξεφύγει από αυτήν την κόλαση, είναι μόνο λίγη αγάπη, η οποία ίσως έρχεται, όταν πλέον είναι πολύ αργά.

Τι περιλαμβάνουν τα επόμενα επαγγελματικά σας σχέδια για το χειμώνα που ακολουθεί; Ετοιμάζετε ενδεχομένως τη σκηνοθεσία και κάποιας περαιτέρω θεατρικής παράστασης;

Έχω ήδη στη διάθεσή μου ένα αρκετά ευρύ ρεπερτόριο με διάφορα έργα που επιθυμώ να παρουσιάσω στο θεατρόφιλο κοινό, όπως για παράδειγμα το “Αμάρτημα της Μητρός μου”, του Γεωργίου Βιζυηνού, το οποίο ανέβηκε πέρυσι στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και θα συνεχιστεί και τον ερχόμενο χειμώνα. Ακόμη, σε αρκετές βιβλιοθήκες, πολιτιστικούς χώρους και πανεπιστήμια, αναμένεται να ανέβει η “Απολογία του Σωκράτη” στα αρχαία ελληνικά με την ταυτόχρονη ύπαρξη από κάτω της μετάφρασης και στα Νέα Ελληνικά, ενώ παράλληλα βρισκόμαστε σε πρόβες για τρεις διαφορετικές παραστάσεις του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, οι οποίες θα παρουσιαστούν επίσης κατά τη διάρκεια του φετινού χειμώνα.

Info

Ο Δήμος Αβδελιώδης γεννήθηκε στη Χίο, το 1952 και σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Παρακολούθησε μαθήματα υποκριτικής στη δραματική σχολή του Γιώργου Θεοδοσιάδη και έχει σκηνοθετήσει, τόσο κινηματογραφικές ταινίες, όσο και θεατρικές παραστάσεις. Δίδαξε, επίσης κινηματογράφο στο τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Παντείου Πανεπιστημίου από το 1993 μέχρι το 1998. Από το 1997 ως το 2000 και από το 2003 έως τα μέσα του 2010, διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Βορείου Αιγαίου.

Φιλμογραφία
Σκηνοθεσία, σενάριο και παραγωγή

1982 Αθέμιτος Συναγωνισμός.
Πρώτο βραβείο κριτικής επιτροπής Φεστιβάλ Δράμας (1994).
1987 Το δέντρο που πληγώναμε
Ειδική μνεία της Πανελλήνιας Ένωσης Κινηματογράφου, στα πλαίσια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Συμμετοχή στην εβδομάδα κριτικής στο Φεστιβάλ των Καννών (1987).
Βραβείο ευρωπαϊκής επιτροπής ταινιών νεότητας του Φεστιβάλ Βερολίνου.
Χρυσός Ελέφαντας καλύτερης ταινίας, Φεστιβάλ Νέου Δελχί.
Αργυρός Ελέφαντας σκηνοθεσίας, Φεστιβάλ Νέου Δελχί.
1990 Νίκη της Σαμοθράκης
Βραβεία ενδυματολογίας και ήχου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (1990).
Κρατικά βραβεία μουσικής, μακιγιάζ και ήχου και διάκριση ποιότητας ταινίας (1991).
1999 Η εαρινή σύναξις των αγροφυλάκων
ΓΔ κρατικό βραβείο ταινίας μυθοπλασίας μεγάλου μήκους.
Κρατικό βραβείο σκηνοθεσίας.
Βραβείο Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου.
Βραβείο FIPRESCI.
Τέσσερα βραβεία στο Φεστιβάλ Βερολίνου.
Συμμετοχή σε πολλά διεθνή Φεστιβάλ.

Ερμηνεία

1981 Μάθε παιδί μου γράμματα
1981 Κερήθρες (Γιώργος)
1987 Το δέντρο που πληγώναμε
1988 Ένας ερωδιός για τη Γερμανία (Ααρών ντα Σίλβα)
1989 Αντανακλάσεις
1990 Νίκη της Σαμοθράκης (Γρηγόρης Πέρδικας, εγγονός)
1998 Το Αίνιγμα (Σπύρος)

Θεατρικές παραστάσεις

1992 Μορφές από το έργο του Βιζυηνού
1995 Τρία ελληνικά παραμύθια
2001 Λίγα απ' όλα (Καραγκιόζης)
2003 Άσμα Ασμάτων
2007 Ο Μεγαλέξανδρος και ο καταραμένος δράκος
2010 Ιχνευτές (Σοφοκλή)
2010 Μαράν Αθά
2010 Τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ (Μπέκετ)
2010 Το μόνον της ζωής του ταξείδιον (Βιζυηνός)
2012 Ερωφύλη (Χορτάτσης)