Κάθε χρόνο η 25η Νοέμβρη είναι μέρα αφιερωμένη στην Εθνική Αντίσταση της χώρας μας την περίοδο 1941-1945 με ημερολογιακή αναφορά στο σαμποτάζ που έγινε με αποτέλεσμα την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου το 1942. Η πρώτη σε μέγεθος και κλίμακα αντιστασιακή ενέργεια σε ευρωπαϊκή κατεχόμενη χώρα με συμμετοχή των ανταρτικών δυνάμεων των ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ και Εγγλέζων κομάντος. Αυτή η μέρα επιλέχθηκε από την Ελληνική Πολιτεία το 1982 –αφού πέρασαν 40χρόνια- για να γιορτάζεται ως μέρα μνήμης για την Εθνική Αντίσταση την περίοδο της Κατοχής στη χώρα μας. Που άρχισε στις 23 Απρίλη του ’41 – με την υπογραφή του πρωτοκόλλου συνθηκολόγησης από τον στρατηγό και μετέπειτα πρώτο δοσίλογο Πρωθυπουργό Τσολάκογλου στην Θεσσαλονίκη, την ίδια μέρα που μπήκαν τα Γερμανικά στρατεύματα στην έρημη πόλη των Αθηνών. Και τέλειωσε στα μέσα Νοέμβρη του ’44 με την αποχώρηση των τελευταίων Γερμανικών στρατευμάτων από την Βόρεια Ελλάδα. Εδώ βέβαια δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι δεκάδες χιλιάδες συμπατριώτες μας – με τα εκατοντάδες θύματα γυναίκες και άντρες- που για άλλους 6 μήνες, μέχρι τις 9 Μάη του ΄45 που η Γερμανία υπογράφει την συνθηκολόγηση, θα παραμείνουν όμηροι σε δεκάδες στρατόπεδα συγκέντρωσης της Γερμανίας-Αυστρίας και κατεχόμενων χωρών της κεντρικής Ευρώπης.
Αυτή η Αντίσταση του λαού μας που εκδηλώθηκε από τις πρώτες μέρες της Κατοχής απέναντι σε μια τριπλή Κατοχή που αποτελεί άλλη μια πρωτόφαντη σε παγκόσμιο επίπεδο εμπειρία για τον πληθυσμό κατεχόμενης χώρας , αφού η χώρα μας διαμελίστηκε σε τρεις ζώνες κατοχής την Γερμανική-Ιταλική και Βουλγάρικη. Αυτή την «τύχη» μας επιφύλαξαν οι Ναζιστές διαμελίζοντας στη χώρα μας και παραδίδοντας την ανατολική Μακεδονία και Θράκη σε Βούλγαρους , την δυτική Μακεδονία, κεντρική Ελλάδα, Κυκλάδες, Επτάνησα και Πελοπόννησο στους Ιταλούς κρατώντας για τον εαυτό τις κρίσιμες περιοχές της Θεσσαλονίκης, Αθήνας, νησιών του ανατολικού Αιγαίου και της Κρήτης.
Αυτή η Αντίσταση του λαού μας που ξεκίνησε με απλές πράξεις ανυπακοής στις διαταγές των Αρχών Κατοχής αλλά και των δοσιλογικών Ελληνικών Αρχών στην αρχή για να σωθεί ο πληθυσμός τόσο από την πείνα, όσο και από την Επιστράτευση που επέβαλαν οι Γερμανικές και δοσιλογικές Αρχές Κατοχής για να κορυφωθεί στην συνέχεια με την ανάληψη της ένοπλης Αντίστασης απέναντι στις δυνάμεις Κατοχής.
Αυτά στο γενικό πλαίσιο της Εθνικής Αντίστασης στη χώρα μας… Επειδή όμως τα τελευταία χρόνια και όσο μεγαλώνει η χρονική απόσταση από την Γερμανική Κατοχή στο νησί μας, η αχλή του χρόνου σκεπάζει τα τότε τεκταινόμενα και η λησμονιά κερδίζει έδαφος… αφού αρκετοί πλέον εκφράζουν πυκνά-συχνά τη θέση τους, τις απόψεις τους για το τι έγινε στη Λέσβο την περίοδο αυτή… καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ήταν πολύ μικρή η Αντιστασιακή δράση στο νησί μας και ως εκ τούτου το ΕΑΜ Λέσβου- ως η μοναδική αντιστασιακή οργάνωση που έδρασε την εποχή αυτή- ελάχιστα κατάφερε κατά των Γερμανικών κατοχικών δυνάμεων.
Γι’ αυτό θεωρούμε αναγκαίο να παραθέσουμε σε ένα σύντομο ιστορικό της Εθνικής Αντίστασης στο νησί μας, από την ίδρυση της Κεντρικής Επιτροπής Απελευθερωτικού Αγώνα Λέσβου (ΚΕΑΑΛ), τον μετασχηματισμό της σε Νομαρχιακή Επιτροπή ΕΑΜ Λέσβου, την εξάπλωση της αρχικά σε όλα τα κεφαλοχώρια και στη συνέχεια σε όλα τα χωριά του νησιού. Τις ενέργειες του ώστε να ελαχιστοποιήσει στο μέτρο του δυνατού το μεγάλο θανατικό από την πείνα… διοργανώνοντας λαϊκά συσσίτια, χτυπώντας ή απομονώνοντας τους μαυραγορίτες και τους χαφιέδες συνεργάτες των Γερμανών.
Να καθοδηγήσει και να βοηθήσει τους νέους για ν’ αποφύγουν την επιστράτευση ώστε κανένας νέος να μην πάει να δουλέψει –κυρίως- στα οχυρωματικά έργα της Λήμνου.
Να λειτουργήσει τις δυο διαμετακομιστικές βάσεις του ΕΑΜ για επικοινωνία του με συμμαχικές υπηρεσίες της Μέσης Ανατολής η πρώτη στην Κακοπετριά των Μυστεγνών και η δεύτερη στον όρμο της Λαγκάδας ανάμεσα στη Σαρακίνα και το Γενί Λιμάνι του Μανταμάδου.
Να φιλοξενήσει και να λειτουργήσει με δική του ευθύνη τον ασύρματο του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής από την άνοιξη του ’43 μέχρι την απελευθέρωση του νησιού στις 10 Σεπτέμβρη του 44 παρέχοντας σε καθημερινή βάση πολύτιμες πληροφορίες τόσο για την κίνηση στο λιμάνι της Μυτιλήνης αλλά και άλλων μικρότερων λιμανιών, όσο και πληροφορίες για τις στρατιωτικές τους εγκαταστάσεις , φυλάκια στο νησί , τον στρατωνισμό τους, τα οχυρωματικά έργα. Χάρη στις πληροφορίες αυτές του ΕΑΜ τον Απρίλη του ’44 με απόφαση του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής πραγματοποιήθηκε η πετυχημένη επίθεση των κομάντος του Ιερού Λόχου κατά της Γκεστάπο με αποτέλεσμα την δολοφονία του διοικητή, υποδιοικητή και 2 άλλων ανδρών της Γκεστάπο, μιας καταδρομικής επίθεσης που θεωρήθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις η μεγαλύτερη επιτυχημένη αντιστασιακή ενέργεια στο Βόρειο Αιγαίο.
Να εκδίδει στην αρχή στη πόλη της Μυτιλήνης και αργότερα σε δεκάδες κεφαλοχώρια ενημερωτικά δελτία που εξελίχθηκαν σε μορφές κανονικού δελτίου ειδήσεων για την πληροφόρηση και ενημέρωση του λαού με βάση τις ραδιοφωνικές εκπομπές του BBC, αλλά και όχι μόνο. Από την άνοιξη δε του ’44 το προχώρησε στις παράνομες εκδόσεις της εφημερίδας «Ελεύθερη Λέσβος», όργανο της Ν.Ε ΕΑΜ, και «Αντιφασίστας» όργανο της ΕΠΟΝ Λέσβου. Οι εφημερίδες αυτές την εποχή αυτή προσέφεραν τα μέγιστα αφού πλέον θα ενημερώνουν, θα εμψυχώνουν τον Λεσβιακό Λαό και θα του καταγγέλλουν τη στάση των δοσιλογικών Αρχών Κατοχής.
Μέσα από τις εφημερίδες αυτές θα βρούμε τα πρώτα και απαραίτητα τεκμήρια για τις δολοφονικές επιθέσεις των Γερμανών και των συνεργατών τους στην Αγιάσο και στον Μανταμάδοστα τέλη Μάρτη του ’44 με αφορμή τον εορτασμό της 25ης Μάρτη από τις οργανώσεις του ΕΑΜ και στην Καλλονή και στην Αγία Παρασκευή στις 23 Αυγούστου 1944.
Να συγκροτήσει:
α) από τα τέλη του ’43 τον αντάρτικο βραχίονα του το 22ο Σύνταγμα ΕΛΛΑΣ Λέσβου που έπαιξε σπουδαίο ρόλο τους τελευταίους μήνες της Κατοχής και πρώτιστα τους πρώτους μήνες μετά την αποχώρηση των Γερμανών όπου τόσο στη πόλη της Μυτιλήνης όσο και στα χωριά επικράτησε υποδειγματική τάξη, χωρίς επεισόδια και πράξεις αντεκδίκησης που παρουσιάστηκαν σε πολλές περιοχές της χώρας.
β) από το φθινόπωρο του ’43 την Λεσβιακή ΕΠΟΝ που στις τάξεις της στρατεύθηκαν τα πιο ζωντανά και διαλεχτά βλαστάρια της λεσβιακής γης για να πρωτοστατήσουν στην οργάνωση συσσιτίων για τα πεινασμένα παιδιά, στις εκδηλώσεις για ψυχαγωγία στα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς, στις διαδηλώσεις, σε παράνομες εξορμήσεις και επικίνδυνες αποστολές συγκέντρωσης πληροφοριών, κατασκοπίας, μεταφοράς και φύλαξης ασυρμάτων.
ΦΙΛΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ
